Pisaliśmy już o właściwościach komórek macierzystych, ich zdolnościach do samo odnawiania, czy różnicowania się w wyspecjalizowane komórki. Podkreślaliśmy ich kluczową rolę w procesach rozwoju zarodka i płodu, podczas wzrostu organizmu, oraz regeneracji tkanek u dorosłych organizmów. Pytanie jakie może się nasuwać brzmi – Czy wszystkie komórki macierzyste są takie same?
Otóż – nie, komórki macierzyste różnią się od siebie i dzieli się je na kilka rodzajów. Głównym kryterium klasyfikacji jest potencjał do różnicowania. Pod tym względem komórki macierzyste dzieli się na:
- komórki totipotencjalne – mające największe spektrum różnicowania, mogą z nich powstać wszystkie rodzaje komórek i tkanek budujących organizm, a także błony płodowe, czy łożysko. Najlepszym przykładem komórki totipotencjalnej jest zygota (jednokomórkowy zarodek, który powstaje w wyniku zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik), z której może powstać w pełni wykształcony organizm oraz struktury poza zarodkowe, które są niezbędne do jego prawidłowego rozwoju;
- komórki pluripotencjalne – podobnie jak totipotencjalne, są zdolne do różnicowania się w każdy rodzaj komórek ciała, odróżnia je jedynie to, że nie potrafią różnicować się do struktur poza zarodkowych;
- komórki multipotencjalne – są zdolne do przekształcania się w różnego typu wyspecjalizowane komórki, pod warunkiem, że mają wspólne pochodzenie – wywodzą się z tego samego listka zarodkowego (ektodermy, endodermy lub mezodermy);
- komórki unipotencjalne – mające najmniejsze możliwości różnicowania się, przyjmuje się, że są zdolne do przekształcania się w jeden, określony rodzaj wyspecjalizowanych komórek, mimo swoich małych możliwości, są one niezbędne do funkcjonowania dorosłych organizmów.
Inną metodą podziału komórek macierzystych jest ich klasyfikacja na podstawie pochodzenia. Rozróżnia się wówczas komórki zarodkowe, płodowe i organizmów dorosłych.
Obie metody klasyfikacji komórek można ze sobą ściśle połączyć. Już na podstawie powyższego opisu można wywnioskować, że komórki zarodkowe należy łączyć z komórkami toti- i pluripotencjalnymi, ponieważ na drodze rozwoju tych komórek może powstać w pełni rozwinięty organizm. Macierzyste komórki płodowe można odczytać jako komórki multipotencjalne, lub rzadziej unipotencjalne, z których powstają określone narządy i tkanki. Komórki macierzyste organizmów dorosłych, to w dużej mierze komórki unipotencjalne, które przypisane są do konkretnych tkanek. W organizmach dorosłych spotkać można również komórki multipotencjalne, jednak jest to rzadkość.
Niezależnie od podziału, nasuwa się jeden wniosek – komórki macierzyste pełnią istotne role i funkcje w organizmie człowieka. Z nich powstają wszystkie narządy oraz struktury komórkowe, a ich niezwykła właściwość różnicowania się może być pomocna przy tworzeniu kosmetyków oraz wyrobów medycznych nowej generacji.